Co zrobić ze zużytą świetlówką, zepsutą elektroniczną zabawką lub starym radiem? Pomimo obowiązku utylizacji wielu Polaków wciąż nie wie, w jaki sposób zgodnie z prawem powinno się pozbywać elektrośmieci.
Zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym urządzenia, których działanie uzależnione jest od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych, poddawane są obowiązkowi zbierania, odzysku i recyklingu. Oznacza to, że wszystkie pralki, zmywarki, chłodziarko-zamrażarki, urządzenia klimatyzacyjne, mikrofalówki, odkurzacze, żelazka, tostery, a nawet świetlówki kompaktowe, po okresie użytkowania nie mogą zostać tak po prostu wyrzucone do śmieci. Powinny trafić do punktów odbioru odpadów elektrycznych, gdzie zostaną poddane procesowi recyklingu lub unieszkodliwiania. Dlaczego? Ponieważ zawierają trujące substancje, takie jak rtęć, kadm, związki bromu, ołów czy chrom.
Odpady specjalnej troski
Choć ustawa ZSEiE obowiązuje w Polsce od lipca 2005 roku, to wciąż wiele osób nie wie dokładnie, jak postępować ze zużytym sprzętem oświetleniowym, AGD, RTV czy IT. Tymczasem odpowiedzialność spoczywa zarówno na producentach czy importerach takich urządzeń, jak i ich użytkownikach. Zgodnie z prawem, producent, dystrybutor lub importer sprzętu zobowiązany jest umieścić na opakowaniu symbol przekreślonego kontenera na odpady oraz dołączyć do opakowania informację o skutkach, jakie dla środowiska i zdrowia ludzi niesie obecność niebezpiecznych substancji. Rok po wejściu ustawy w życie, konsument zyskał natomiast prawo do nieodpłatnego pozostawienia w sklepie starego sprzętu w ramach zakupu nowego urządzenia. Sklepy nie mają już jednak w obowiązku przyjmowania elektroodpadów w większych ilościach, a i klientom często nie uśmiecha się jechać do sklepu ze starym telewizorem czy mikrofalówką. Co zatem zrobić ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym?
W trosce o ekologię
Sprzęt AGD/RTV zawiera substancje, które w powszechnym rozumieniu uznawane są za szkodliwe. Tymczasem w świetle nauki i technologii ponad 90% tych składników da się ponownie wykorzystać do produkcji chociażby nowych urządzeń gospodarstwa domowego, żagli, mebli czy części do samochodów. Przetwarzaniem starych sprzętów zajmują się specjalne zakłady, w których urządzenia poddawane są procesom odzysku, recyklingu lub unieszkodliwiania.
Jeśli w naszej okolicy nie ma żadnego zakładu przetwarzania lub do organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużyty sprzęt możemy oddać na złom. Trzeba jednak sprawdzić, czy punkt złomu jest wpisany do rejestru zbierających zużyty sprzęt. Inną możliwością jest pozostawienie starego urządzenia w punkcie napraw sprzętu AGD/RTV. Dla wielu właścicieli takich warsztatów nasz sprzęt będzie kopalnią części zamiennych.
- Niektóre stowarzyszenia lub instytucje organizują szeroko zakrojone akcje zbierania elektrośmieci, które mają walor nie tylko ekologiczny, ale również społeczny czy edukacyjny. Za zużyty sprzęt oferują wówczas konsumentom symboliczną sadzonkę lub kwiatek. Warto więc sprawdzić czy na terenie gminy będzie w najbliższym czasie organizowana podobna zbiórka zużytego sprzętu. To doskonała okazja, by pozbyć się zużytych baterii, świetlówek czy starego radia, a przy tym zrobić coś pożytecznego dla środowiska – radzi Maciej Wilczek – ekspert z firmy SKOFF, producenta nowoczesnego oświetlenia.
Dlaczego powinniśmy utylizować stary sprzęt?
Przedsiębiorstwa wykorzystują do produkcji swoich urządzeń różne szkodliwe substancje. Przykładowo, świetlówka kompaktowa zawiera toksyczną rtęć. Dlatego tak ważne jest bezpieczne utylizowanie zużytych lamp fluorescencyjnych. W tym celu, powinniśmy oddawać je do punktu skupu bądź wrzucać do przeznaczonych do tego celu kontenerów, które minimalizują ryzyko rozbicia i przeniknięcia toksycznych substancji do gleby i wody.
Czemu więc świetlówkom kompaktowym udało się w ostatnich latach tak skutecznie wyprzeć z rynku popularne w XIX i XX wieku tradycyjne żarówki? Ponieważ zużywają ok. 5 razy mniej energii, a świecą nawet do 10 razy dłużej. Dzięki temu, że emitują mniejsze ilości dwutlenku węgla do atmosfery, w mniejszym stopniu również przyczyniają się do ocieplenia klimatu. Niestety ze względu na obecność rtęci nie można ich zaliczyć do grupy zwykłych odpadów komunalnych.