Na fundamentach spoczywa odpowiedzialność za bezpieczeństwo i trwałość konstrukcji całego domu. To prawda znana nie od dziś. Podobnie jak fakt, że po ukończeniu inwestycji wprowadzenie jakichkolwiek poprawek jest niemożliwe. Dlatego tak ważne jest, by wylać je prawidłowo.
Fundamenty spełniają kilka funkcji. Przede wszystkim opiera się na nich konstrukcja, ale chronią także budynek przed przenikaniem wód gruntowych, zwłaszcza na terenie, gdzie ich poziom jest wysoki lub niestabilny. Ich wykonanie jest kluczowe dla całego budynku, gdyż ciężko jest wykonać naprawy ewentualnych usterek. Gdy fundamenty są wykonane i pokryte izolacją, nie jest możliwe usuniecie błędów popełnionych na etapie ich wznoszenia. Ważne są, więc precyzja na etapie posadowienia budynku i przemyślany dobór materiałów fundamentowych. Pozawala to zaoszczędzić czas oraz pieniądze, a po latach także nerwy, związane z pękającymi ścianami oraz przeciekającą do piwnicy wodą gruntową.
Fundament – jak go wykonać?
Prace fundamentowe uchodzą za czasochłonne i drogie na tle całego procesu wznoszenia budynku. Rozpoczyna się je od zdjęcia wierzchniej warstwy gruntu i wykonania wykopu na odpowiednią głębokość. Do wykopów często wynajmuje się koparkę, ale ziemię pod ławy wybiera się ręcznie.
Głębokość, na jakiej powinien znaleźć się spód fundamentu, zależy od głębokości przemarzania gruntu i wynosi 0,8 – 1,4 m, w zależności od regionu Polski. Tylko lekkie budynki na tzw. gruntach niewysadzinowych, czyli nie zwiększających swojej objętości pod wpływem mrozu (głównie piaskach) można ustawiać płycej – na głębokości 50-60 cm.
Typowy fundament
Najbardziej typowy fundament domu jednorodzinnego składa się z dwóch części:
- spodu w postaci ławy fundamentowej,
- ścian fundamentowych, które w domach podpiwniczonych stanowią jednocześnie ściany piwnic. Najbardziej popularne są ławy betonowe, wylewane bezpośrednio do gruntu. Dodatkowo zbroi się je, aby były bardziej odporne na nierównomierne osiadanie gruntu.
Projekt każdego domu określa sposób posadowienia budynku, dostosowując go do obciążeń, jakie budynek będzie przekazywać na fundament oraz do nośności gruntu. Warto jednak pamiętać, że w katalogowych projektach domów, oba te parametry zakłada się na przeciętnym poziomie. Tymczasem rzeczywiste warunki gruntowe na działce mogą odbiegać od przyjętych w projekcie. Jeśli warunki okażą się znacznie gorsze, konieczne będzie dostosowanie do nich fundamentowania budynku.
Są grunty, na których budowa domu jest szczególnie utrudniona, np. działki z przewagą gliny lub torfu. Niebezpieczne są także tzw. grunty nasypowe, powstałe w wyniku działalności człowieka, takie jak hałdy. Dlatego zanim zdecydujemy się na zakup konkretnej działki, warto zlecić badania geotechniczne i sprawdzić, co kryje się pod warstwą humusu. Dobrze jest też porozmawiać z sąsiadami, dowiedzieć się, jakie oni zaobserwowali problemy z posadowieniem budynku, jak wysoko w okolicznych studniach sięga woda, a także czy zdarzają się podtopienia lub zalania piwnic w okolicy.